"ধৰ ঝাড়ু ধৰ ভাই" দেশপ্ৰেমী বিপ্লৱী কবি অম্বিকাগিৰী ৰায়চৌধুৰীদেৱৰ দ্বাৰা ৰচিত এটা দেশপ্ৰেমমূলক কবিতা। স্বদেশী আন্দোলনত যোগদান কৰাৰ সময়ত তেওঁ কেইবাবাৰো কাৰাবাস ৰবণ কৰিব লগীয়া হৈছিল। কাৰাগাৰত তেওঁক পায়খানা সাৰি চাফাই কৰা কাম দিয়া হৈছিল। এই কাম কৰোঁতে তেওঁ বাঢ়নী চলোৱাৰ লগে লগে এই কবিতাটি ৰচনা কৰি গাই গৈছিল।

'ধৰ ঝাড়ু ধৰ ভাই' কবিতাটোৰ মূল সুৰটোৱেই হৈছে স্বদেশপ্রেম। কবি অম্বিকাগিৰী ৰায়চৌধুৰী জাতীয়তাবাদী চিন্তাধাৰাৰে পৰিপুষ্ট লোক। এটা সময়ত অসম ইংৰাজৰ শাসনৰ অধীনত আছিল। সেই সময়ত অসম তথা ভাৰতবৰ্ষৰ নিজস্ব ঐতিহ্য়, গৰিমা, কালৰ বুকুত হেৰুওৱাৰ উপক্ৰম হৈছিল। জাতিৰ অস্তিত্ব বিপন্ন হৈ পৰিছিল। তথাপি দেশৰ মানুহৰ জাতীয় চেতনা জাগ্ৰত হোৱা নাছিল। ইংৰাজৰ ভয়ত বহুতে তেওঁলোকৰ তলত গোমালিহে কৰিছিল। স্বাৰ্থপৰতাক প্ৰশ্ৰয় দি ইংৰাজৰ হকে কাম কৰি বহু অসমীয়াই এনে কাৰ্যৰে নিজৰ গাতে কালিমা সানিছিল। কবি ৰায়চৌধুৰীৰ দেশপ্রেমিক মনে এইবোৰ কথা সহিব পৰা নাছিল।

মহাত্মা গান্ধীৰ নেতৃত্বত দেশজুৰি চলা স্বাধীনতা আন্দোলনৰ তেওঁ অক্লান্ত বৰ্মী আছিল। আন্দোলন কৰি কাৰাবাস খটাৰ সময়ত ৰচনা কৰা কবিতাটোত সেয়ে তেওঁৰ দেশপ্রেম উজ্বলি উঠিছে। কবিয়ে উদাত্ত কণ্ঠেৰে অসমীয়া জাতিক আহ্বান জনাইছে সকলো বেয়া পৰিহাৰ কৰি দেশৰ স্বাধীনতাৰ হকে যুঁজিবলৈ। ঝাড়ুদাৰে যেনেকৈ ঘৰ-চোতালৰ চুক-কোণ সাৰি-পুছি পৰিষ্কাৰ কৰে, ঠিক সেইদৰে অসমৰ মানুহেও নিজৰ মাজত থকা হিংসা-ভেদাভেদবোৰক দলিয়াই পেলাব লাগে আৰু জাতিৰ অস্তিত্ব ৰক্ষাত আগভাগ ল'ব লাগে। নিজ জাতিটোক এনে আহ্বান কৰিয়ে জনাব পাৰিছিল কেৱল তেওঁৰ স্বদেশপ্রেমিক মনটোৰ বাবে।

সমগ্ৰ কবিতাটো কেৱল স্বদেশপ্ৰেমৰ ভাবেৰেই ঠাহ খাই আছে।